Ve dnech 14.-18. prosince se v kostele Svatého kříže v damašské oblasti al-Qasá uskutečnil předvánoční veletrh, na němž byly k vidění i koupi med a hedvábí. Akci organizovaly a zaštítily syrské ministerstvo zemědělství a Federace syrských zemědělských komor.
Během zahajovacího dne, který se nesl ve znamení velké účasti oficiálních osobností i veřejnosti, jsme si domluvili několik schůzek.
Náměstek ministra zemědělství Rámí al-Alí uvedl v exkluzívním vyjádření pro naše stránky: „Dny medu a hedvábí jsou výsledkem spolupráce ministerstva s Federací syrských zemědělských komor. Pokud jde o hedvábnictví, je to jedno ze starobylých a tradičních řemesel v Sýrii. V tomto ohledu je třeba zmínit region Masjáf a vesnici Dajr Mámá, kterou zde zastupuje skupina farmářek a producentek v oblasti hedvábnictví a chovu bource morušového. Co se týče ministerstva, máme zvláštní odbor pro ochranu rostlin, v němž je sekce pro včely a bource morušové. Existuje oficiální zájem na oživení tradiční profese pěstování bource morušového a zajištění podmínek pro rozkvět tohoto odvětví“. Na náš dotaz ohledně zastavení dovozu hedvábných kokonů s velkou výtěžností a kompenzací v podobě vlastních méně výtěžných kokonů náměstek Alí odpověděl: „Není pochyb, že embargo uvalené na Sýrii a nespravedlivé jednostranné sankce brání dovozu potřebnému pro mnoho výrobních odvětví včetně hedvábnického průmyslu“. Na otázku, zda by bylo možné část produkce medu vyvážet, aby se producentům kompenzovaly náklady a umožnilo se jim pokračovat ve výrobě, náměstek ministra uvedl: „Nedávno ministerstvo umožnilo vývoz přibližně 2000 tun medu. Stejně tak v příštím roce ministerstvo otevře trhy pro producenty a pracovníky ve včelařství“. Dále dodal: „Současná produkce medu v Sýrii se odhaduje na 2 000 tun. Před válkou byla naše produkce samozřejmě vyšší. Ale to, co bylo válkou v tomto odvětví zničeno, jsme začali obnovovat s úsilím všech subjektů zainteresovaných v zemědělském sektoru a těch, kteří chtějí obnovit Sýrii takovou, jaká byla, ba lepší, než byla. Výrobci medu jsou trpěliví a tvrdě pracují ve dne v noci. Med je důležitým produktem kvůli svým zdravotním účinkům, jako je zvyšování imunity a posilování tělesné schránky. Posílení tohoto odvětví je pro nás prioritou. Sýrie je jednou z významných zemí, co se týče produkce zemědělských plodin obecně a produkce medu zvláště. Současná kupní síla Syřanů nestačí na ceny medu a hedvábí, a proto je potřeba, aby šla část produkce na vývoz. Snažíme se dosáhnout rovnováhy mezi výrobcem a spotřebitelem, aby byl produkt, výrobce mohl pokračovat v produkci a spotřebitel mohl mít z produkce prospěch. Doufáme, že tato akce bude úspěšná a přinese benefity všem. Že uvidíme uspokojivé výsledky pro návštěvníky a zúčastněné výrobce a vůbec pro všechny. Přejeme všem úspěch a zdar.“
Tajemník výboru včelařů při Damašské zemědělské komoře a ředitel společnosti Asal Sajdnájá (Saydnaya Honey Co.) Abdulláh Murád uvedl v exkluzívním vyjádření pro náš web: „Ve válečných podmínkách jsme čelili mnoha problémům, zejména pokud jde o přepravu včel, neboť tu šlo provádět pouze v noci. Co se týče problémů v oblastech včelích pastvin ve vnitrozemí a na východě, je chvála Bohu situace lepší než dříve. V současnosti jsou potíže související s inflací, s vysokými náklady, s nedostatkem pohonných hmot a s přepravou osobních a nákladních automobilů kvůli nedostatku nafty. Rovněž máme nedostatek včelích léčiv, nejsou oficiálně dováženy a některé z nich se do země dostávají nelegálně. To vše má na včely vliv.“ Na naši otázku ohledně marketingu produktů společnosti Saydnaya Honey odpověděl: „Máme distribuční centra a zástupce ve většině syrských guvernorátů a máme speciální oddělení pro export, přičemž máme dostatečnou kapacitu pro pokrytí místního trhu i pro export. Je známo, že syrský med je na evropských trzích žádaný, protože je to druhý nejlepší med na světě (po jemenském medu). Všechny druhy medu, které vyrábíme, jako je anýzový med, horský med, bavlníkový med a med z ostropestřce, odpovídají standardním specifikacím a procento cukru v nich je velmi nízké. Nepřesahuje 2 %, přičemž globálně jsou povoleny Světovou zdravotnickou organizací 4 %.“
Vedoucí výboru včelařů při Damašské zemědělské komoře Básim al-Attár nám řekl: „Dnešní akce je pokusem pomoci včelařům a výrobcům medu prodávat jejich produkty a propojit je přímo se spotřebiteli. Tento veletrh jsme pořádali již loni a letos jsme do něj přidali výrobce hedvábí. Máme tu tak výrobky z medu a jejich příslušenství a také výrobky z hedvábí. Jde skutečně o celou řadu výrobků. Je pro nás Božím požehnáním, že se med v Sýrii nepřestal vyrábět, byť mírně poklesl, pokud jde o počet včelařů. Nyní se ale situace zlepšila a počet včelařů v Sýrii znovu stoupá. Doufáme, že příští dny budou dobré.“ Na naši otázku týkající se podpory, kterou tomuto důležitému odvětví poskytuje Svaz včelařů, odpověděl: „Zemědělská komora, jak víte, je soukromým subjektem a její úlohou je vytváření sítí mezi výrobci a spotřebiteli. To je podpora, kterou můžeme poskytnout, a stejnou roli se snažíme hrát i pro producenty hedvábí, aby mohli nadále pracovat a vyrábět.“
Muhammad Abbás, mediální a památkový koordinátor vesnice Dajr Mámá, nám sdělil: „Naše obec je jedinou v Sýrii, která pokračuje v chovu bource morušového a výrobě přírodního hedvábí od stadia semen až po konečné produkty, jako jsou šály a další výrobky. Stát, respektive ministerstvo zemědělství, podporuje výrobce při výrobě a odbytu, pokud jde o účast na veletrzích či o bezplatné poskytování semen bource morušového a morušovníku. Šátek, který má tato dívka na sobě, je z přírodního hedvábí a jeho lidový název je Maslúba. Je velmi luxusní. Vyrábí se ve dvou fázích, první je tkaní na tkalcovském stavu a druhá se nazývá graduace, což znamená zhotovení okrajů šátku, aby tento krásný výrobek vyšel tak, jak ho vidíte Výrobní doba trvá od 3 do 4 měsíců.“ Na náš dotaz ohledně návratnosti pro výrobce v těchto obtížných výrobních podmínkách odpověděl: „Přírodní hedvábí je nedocenitelné. Jde o intelektuální, kulturní a civilizační dědictví a spolupráce celých rodin na výrobě tohoto nádherného produktu je nedocenitelná. Pravdou je, že rodiny v současné době trpí. Před nespravedlivou válkou vedenou proti Sýrii se rodiny ve vesnici Dajr Mámá živily touto výrobou a byl to pro ně základní zdroj obživy. Nyní bohužel ne.“ Na otázku, kolik je v současné době ve vesnici Dajr Mámá výrobců, uvedl: „Před válkou byly všechny rodiny v obci výrobci a rozdělovaly si práci. Nyní je asi dvacet rodin, které pokračují ve výrobě, zatímco lidé začali hledat alternativy. Stále se ale tato po předcích zděděná profese udržuje.“
Jednou z přítomných byla i Rím Hasanová, dívka ze sedmé třídy, která na veletrhu seděla vedle své matky a měla na sobě šátek z přírodního hedvábí. Říkala, že je šťastná, že může tento šátek nosit, že ráda pracuje při výrobě hedvábí a pomáhá své rodině a že by se v budoucnu chtěla stát inženýrkou.
Majitel včelínů Zlaté louky (al-Murúdž adh-dhahabíja) Nidál Chalíl nám řekl: „Jsem producent z vesnice Nawá v provincii Darcá a účastním se této akce s několika druhy medu, jako je med z černého kmínu, trnkový med a anýzový med, a vedle toho zde mám též propolis či medové svíčky. Všechny naše exponáty pochází z včelínů Zlaté louky a veškerá naše produkce je nyní určena pro místní trh. Máme prodejní centra v Darcá a Damašku.“ Pokud jde o ceny medu, uvedl, že nejsou vysoké v porovnání s výrobními náklady. “Med je velmi drahý. Naše ceny téměř nepokrývají výrobní náklady.“
Včelař Muhjiddín al-Bajdá z guvernorátu Qunajtra nám řekl: „Jsem majitelem včelínů v Qunajtře. Produkujeme medy různých druhů, barev a chuti v závislosti na včelách a květech, kterými se živí. Vyrábíme komunální pyl, čímž jsme coby včelaři dosáhli soběstačnosti. Je to nová technologie, která vylučuje krmení včel cukrem, který snižuje jejich imunitu. V minulých letech jsme kvůli tomu o mnoho včel přišli, navíc jsme ztráceli zákazníky. Nová metoda je založena na sběru pylu pomocí moderních pastí a má mnoho výhod. Pro včely je šetrnější a my uložíme více medu. Co se týče marketingu, účastníme se všech veletrhů, které se v Sýrii konají. Přímo prodáváme a ručně dodáváme na přání našich vážených zákazníků.“
Co závěrem? Syrský med a hedvábí patří mezi tradiční produkty, které byly postiženy nespravedlivými sankcemi vůči syrskému lidu. Připojujeme se k hlasu oficiálních orgánů a výrobců, aby byly tyto sankce zrušeny a syrští výrobci se mohli vrátit k těmto tradičním profesím a Sýrie se mohla nejen obnovit, ale stát se dokonce lepší, než jakou byla. Klíčovým předpokladem je schopnost syrského člověka pracovat, dávat a být vždy kreativní.
Reportáž pořídil náš damašský dopisovatel Júnus an-Násir.
كنيسة الصليب المقدس بدمشق تستضيف معرض أيام العسل والحرير تزامنا مع احتفالات سورية بأعياد الميلاد ورأس السنة الميلادية
دمشق – يونس أحمد الناصر
معرض تسويق مباشر للعسل والحرير في كنيسة الصليب المقدس في منطقة القصاع بدمشق تزامنا مع احتفالات سورية بأعياد الميلاد ورأس السنة الميلادية بتنظيم ورعاية من وزارة الزراعة السورية واتحاد غرف الزراعة السورية و يستمر المعرض في الفترة من 14/12 و لغاية 18/12 /2022 م
وخلال يوم الافتتاح الذي شهد حضوراً رسمياً وشعبياً كبيرين كانت لنا اللقاءات التالية:
معاون وزير الزراعة الدكتور رامي العلي قال في حديث خاص لموقع ريبلد سيريا التشيكي : نحن اليوم بفعالية أيام العسل والحرير بالتعاون بين وزارة الزراعة واتحاد غرف الزراعة السورية .
بالنسبة لدودة الحرير هي من الحرف التراثية والتقليدية القديمة في سورية ويوجد منطقة مشهورة بها في سورية هي مصياف (قرية دير ماما) ويوجد حالياً في المعرض من هذه القرية مجموعة من السيدات المزارعات والمصنعات بمجال حرفة صناعة الحرير وتربية دودة الحرير.
بالنسبة لوزارة الزراعة يوجد لدينا مديرية خاصة بوقاية النبات ويوجد فيها قسم هو النحل ودودة الحرير ويوجد اهتمام رسمي لإحياء هذه المهنة أو الحرفة التراثية والتقليدية من خلال الاهتمام بزراعة أشجار التوت وتقديم مستلزمات لإنجاح هذه الصناعة.
وفي إجابة على سؤالنا الثاني الذي نقلناه من المنتجين لمعاون الوزير حول توقف استيراد شرانق الحرير ذات الغلة الكبيرة وقيام وزارة الزراعة بالتعويض عن هذا النقص بتقديم شرانق يتم انتاجها بمراكز وزارة الزراعة مردودها أقل من المستورد وهل هناك مشكلة بالاستيراد ضمن العقوبات المفروضة على سورية قال السيد معاون الوزير:
الأكيد بأن ظروف الحصار على سورية والعقوبات أحادية الجانب الظالمة على سورية في العديد من مستلزمات الإنتاج يمنع استيرادها ومنها مستلزمات صناعة الحرير .
و إجابة على سؤالنا الثالث حول إمكانية تصدير جزء من انتاج العسل للتعويض على المنتجين وتمكينهم من الاستمرار في الإنتاج قال السيد معاون الوزير : مؤخراً فتحت وزارة الزراعة إمكانية تصدير ما يقارب 2000 طن عسل وكذلك الامر في العام القادم ستفتتح الوزارة أسواقاً للمنتجين والمصنعين والعاملين في مجال النحل.
السيد محمد كشتو رئيس اتحاد غرف الزراعة السورية قال في تصريح خاص لنا حول جهود اتحاد غرف الزراعة السورية بدعم المنتجين و تسويق المنتجات : نظمنا العام الماضي الدورة الأولى لمعرض العسل و السنة هي الدورة الثانية لهذا المعرض للعسل و الحرير و هما محصولين زراعيين هامين جداً و غرفة زراعة دمشق مشكورة هي التي قامت برعاية و تنظيم هذا المعرض في هذه الفترة مترافقة مع أعياد الميلاد و هي فترة مناسبة جداً و بمكان مقدس هو (كنيسة الصليب المقدس) و حتى يكون هذا النشاط متميزاً مع احتفالات شعبنا بأعياد الميلاد و رأس السنة الميلادية .
و أردف قائلاً : إن محاصيل العسل والحرير من المحاصيل الهامة ويقدر انتاج سورية الحالي من العسل بـ/ 2000 طن / وطبعاً كان إنتاجنا قبل الحرب أكبر , و قد بدأنا بإعادة ترميم ما دمرته الحرب في هذا القطاع (إعادة إعمار هذا القطاع ) بجهودكلالمعنيينفيالقطاعالزراعيوالحريصينعلىإعادةسوريةإلىماكانتعليهوأفضلمماكانتعليه
طبعا منتجي العسل هم من المنتجين الصابرين الذين يعملون بجهد متواصل ليل نهار و العسل من المنتجات الهامة بسبب فوائده الصحية و المتمثلة برفع المناعة و تعزيز البنية الجسدية و هذا الشيء مهماً جداً لكي نعززه أكثر و سورية من البلدان الهامة في إنتاج المحاصيل الزراعية بشكل عام وفي انتاج العسل بشكل خاص و هذه الكميات المتاحة و الموجودة يتم تسويقها داخلياً و من المعروف اليوم في سورية بأن القوة الشرائية غير متوافقة مع أسعار العسل و الحرير و هذا يستدعي أن يكون هناك جزء من الإنتاج للتصدير و نسعى دائماً لتحقيق التوازن بين المنتج و المستهلك بحيث المنتج يحقق عائدية ويستطيع الاستمرار في انتاجه و المستهلك أن يستفيد من هذا الإنتاج , ونرجو أن تكون هذه الفعالية مناسبة ونترك تقييمها للجميع ونرى نتائج مرضية للزوار والمنتجين المشاركين وللجميع ونتمنى التوفيق والنجاح للجميع.
عبد الله مراد أمين سر لجنة النحالين بغرفة زراعة دمشق ومدير شركة عسل صيدنايا قال في تصريح خاص لمراسل ريبلد سيريا التشيكي بدمشق :
بظروف الحرب على سورية عانينا كثيراً من الصعوبات خصوصاً فيما يتعلق بنقل النحل لأن عملية النقل لا يمكن القيام سوى ليلاً , وفي ظروف المشاكل التي عانت منها مناطق مراعي النحل في المناطق الداخلية والشرقية , والحمد لله عادت الأمور أفضل من السابق ويوجد حالياً صعوبات تتعلق بالتضخم الذي تعيشه البلاد وارتفاع التكاليف ونقص المحروقات وصعوبة النقل للسيارات والشاحنات بسبب عدم توفر مادة المازوت ويوجد لدينا نقص بالأدوية المعالجة للنحل (عدم استيرادها وبعضها يأتي بطريقة غير شرعية للبلد) وهذايؤثرعلىالنحل
وفيإجابةلسؤالناحولتسويقمنتجاتشركة عسل صيدنايا قال:
لدينا مراكز توزيع ووكلاء في أغلب المحافظات السورية ولدينا قسم خاص بالتصدير ولدينا قدرة كافية لتغطية السوق المحلية والتصدير، ومن المعروف بأن العسل السوري مطلوب للدول الأوربية كونه ثاني أفضل عسل بالعالم (بعد العسل اليمني) وكل أصناف العسل التي ننتجها متل عسل اليانسون والعسل الجبلي وعسل القطن والشوكيات مطابق للمواصفات القياسية ونسبة السكر الموجود فيه قليل جداً ولا تتجاوز 2% والمسموح فيه من قبل منظمة الصحة العالمية هو 4%
باسم العطار رئيس لجنة النحالين بغرفة زراعة دمشق يدوره قال لنا : الفعالية اليوم هي محاولة لمساعدة النحالين ومنتجي العسل على تسويق منتجاتهم وربط المنتج بالمستهلك مباشرة , ونحن في العام الماضي أقمنا هذا المعرض و العام الحالي أضفنا إليه منتجي الحرير ولدينا اليوم منتجات العسل و توابعها و منتجات الحرير أيضاً , لذلك هذا العام لدينا منتجات متنوعة و حاولنا استضافة منتجي الحرير الذين أتوا في هذا المعرض للتواصل مع المستهلك مباشرة , ومن فضل الله علينا بأن العسل في سورية لم يتوقف إنتاجه و لكنه تراجع قليلاً من حيث عدد النحالين لكن حالياً تحسنت الأمور و تطورت وعدنا و عاد عدد النحالين في سورية للارتفاع و نرجو من الله أن تكون الأيام القادمة جيدة
وأذكرقولاينشتاين (بعد زوال النحل بأربعة سنوات يزول الإنسان) وبعض الدراسات الحديثة تقول : (15سنة يزول الانسان بعد زوال النحل)
لأن الإنسان يجوع ولا يتبقى طعام على الأرض.
وفي إجابة لسؤالنا حول الدعم التي تقدمه جمعية لنحالين لهذا القطاع الهام قال: غرفة الزراعة كما تعلمون هي قطاع خاص ودورها التشبيك بين المنتجين والمستهلكين وهذا هو الدعم الذي نستطيع تقديمه ونحاول القيام بنفس الدور لمنتجي الحرير كي يبقوا مستمرين بالعمل والإنتاج.
محمد عباس منسق إعلامي و تراثي بقرية دير ماما ( قرية الحرير الطبيعي الأولى في سورية ) قال لنا :
هذه البلدة هي الوحيدة في سورية المستمرة بتربية دودة القز وإنتاج الحرير الطبيعي من مرحلة البذور أو تربية دودة القز حتى نصل للمنتج النهائي للحرير الطبيعي كالشال وغيره من منتجات الحرير الطبيعي.
وقال: تقوم الدولة أو وزارة الزراعة بدعم المنتجين بالإنتاج والتسويق من حيث المشاركة بالمعارض وتقديم بذار الدود وأشجار التوت مجاناً.
وهذا الشال الذي ترتديه هذه الفتاة هو منديل من الحرير الطبيعي وتسميته الشعبية (المسلوبة) هو فاخر جداً ويتم انتاجه على مرحلتين الأولى نسيج على النول والثانية تسمى (التخريج) وتعني صناعة أطراف المنديل (التنتنة)على الصنارة ليخرج هذا المنتج الجميل كما ترونه ويحتاج انتاجه من 3 – 4 أشهر عمل.
وفي إجابة على سؤالنا (ضمن هذه ظروف الإنتاج الصعبة هل يحقق هذا المنتج مردود جيد للمنتجين؟) قال: الحرير الطبيعي لا يقدر بثمن وهذا الموروث الفكري والثقافي والحضاري والعائلة كلها تتعاون لإنتاج هذا المنتج الرائع لا يقدر بثمن والحقيقة بأن العائلات حالياً تعاني وقبل الحرب الظالمة على سورية كانت العائلات تعتاش على هذا المنتج بقرية دير ماما وكان مورد رزق أساسي للعائلات أما الآن وللأسف (لا)
وفيسؤاللناحولعددالمنتجينحالياًبقريةديرماماقال:
قبل الحرب كانت كل عائلات البلدة منتجة ويتوزعون العمل بين نساجين أو العمل بالصنارة، أما الآن فيوجد حوالي عشرين عائلة استمرت بالإنتاج والناس بصراحة بدأوا يبحثون عن بدائل ولكنهم لا زالوا محافظين على هذه المهنة التي توارثوها عن الأجداد.
الطفلة ريم حسن من الصف السابع وكانت تجلس إلى جانب والدتها في المعرض وترتدي منديل الحرير الطبيعي (المسلوبة) قالت بأنها سعيدة بارتداء هذا المنديل وبأنها تحب العمل في انتاج الحرير ومساعدة عائلتها على الإنتاج وبأنها ترغب بأن تكون في المستقبل مهندسة.
نضال خليل (صاحب مناحل المروج الذهبية) قال لنا:
أنا منتج من محافظة درعا / قرية نوى وأتيت للمشاركة في هذا المعرض
(أيام العسل والحرير بكنيسة الصليب) ومشاركتنا اليوم بعدة أنواع من العسل (عسل حبة البركة وعسل الشوكيات وعسل اليانسون بالإضافة للعُكبُر والشمعة العسلية) وجميعمعروضاتناهيمنمنتجاتمناحلالمروجالذهبيةوكلانتاجناهوللسوقالمحليةحالياًولدينامراكزللبيعفيدرعاودمشق
وعن أسعار العسل قال بأنها ليست مرتفعة قياساً لتكاليف الإنتاج وقال: نحن كمنتجين لا نحقق ربحاً كبيراً وأسعارنا تكاد أن لا تغطي تكاليف الإنتاج.
محي الدين البيضا (نحّال من محافظة القنيطرة) قال لنا:
نحن أصحاب مناحل زهرة الياسمين بمحافظة القنيطرة منتجاتنا هي العسل بأنواعه وألوانه ومذاقاته المختلفة وذلك حسب مراعي النحل والأزهار التي يتغذى عليها ونحن بدأنا تقنية جديدة لإنتاج غبار الطلع البلدي و نحقق بذلك الاكتفاء الذاتي بالنسبة للنحّال و هي تقنية جديدة و تستبعد تغذية النحل بالسكر( لأن ذلك يقلل من مناعة النحل) و السنوات الماضية خسرنا الكثير من النحل بسبب ذلك بالإضافة لخسارة الزبون لأن العسل مادة علاجية , و تقوم الطريقة الجديدة على جمع غبار الطلع بواسطة مصائد حديثة و لها مزايا كثيرة فمن المعروف كلما زاد عدد ساعات الطيران يقلل بعمر النحل و بهذه الطريقة نحن نريح النحل و يخزن عسل أكثر.
وبالنسبة للتسويق نحن مشاركون بشكل دائم بكل المعارض التي تقام في سورية ونسوق بشكل مباشر ونوصل باليد طلبات زبائننا الكرام.
ختاما نقول بأن العسل والحرير السوريين هما من المهن التراثية والتي أثرت عليها العقوبات الظالمة على الشعب السوري ونضم صوتنا لصوت الجهات الرسمية والمنتجين لرفع هذه العقوبات ليتمكن المنتجين السوريين من العودة لهذه المهن التراثية وعودة سورية كما كانت قبل هذه الحرب التي فرضت عليها بل أفضل مما كانت وذلك لقدرة الانسان السوري على العمل والعطاء والإبداع دائماً.
