Společnost na výrobu léčiv Tamico má v Sýrii dlouholetou tradici a jen těžko bychom nalezli domácnost, která nemá s jejími výrobky zkušenost. Názvy jako Cerelac, Tamelac či Bebelac zná v Sýrii doslova každý. Abychom se seznámili s aktuálním stavem společnosti, která tradičně platí za garanta dostatku léčiv na syrském území, zamířili jsme do její centrály v damašské čtvrti Báb Šarqí, kde jsme se setkali s generálním manažerem Fidou Alím a vyzpovídali jej.
Pane doktore, setkáváme se s Vámi v nové, velice reprezentativní centrále společnosti Tamico, kam jste se přemístili poté, co byla poškozena původní centrála ve městě al-Malíha východně od metropole. Za jakých okolností se stěhování odehrálo?
Nejprve mi dovolte, abych Vás srdečně přivítal jménem společnosti Tamico, a ocenil práci všech médií, která se věnují současné syrské realitě zvláště ve vztahu k obnově země a snahám rozproudit naplno výrobu našich podniků. Pokud jde o Tamico, jde o společnost s dlouholetou tradicí v oblasti farmaceutického průmyslu. Založena byla v roce 1956 a v roce 1970 byla znárodněna a stala se státním majetkem. Její původní ústředí, jak jste uvedl, bylo ve městě al-Malíha poblíže Východní Ghúty v guvernorátu Damašek-venkov. V důsledku konfliktu a činnosti teroristických gangů, které rozkradli majetek společnosti a poškodili celou její budovu, jsme se byli bohužel nuceni přestěhovat do čtvrti Báb Šarqí, kde jsme dříve měli sklady. Vláda zastoupená ministerstvy průmyslu a zdravotnictví nám dala jasné pokyny, aby byla nová budova co nejrychleji připravena pro fungování v souladu s požadavky systému správné výrobní praxe GMP (Good Manufacturing Practices), a abychom zprovoznili ty z přístrojů, které se podařilo zachránit z původního ústředí.
Přiblížíte nám podrobněji, co tato fáze obnovy výroby obnášela?
V uplynulých třech letech se nám podařilo budovu kompletně zrekonstruovat včetně opravy všech přístrojů a zařízení, které se nám podařilo z al-Malíhy stáhnout. V současné chvíli máme v nové budově dvě sekce na výrobu kapslí a tablet, dvě sekce pro výrobu sirupů (tekutých a suchých), sekci pro výrobu sterilizátorů a vedle toho ještě dvě sekce doplňující výrobu (balení). V roce 2019 byla zavedena nová linka na výrobu suchých nápojů, které jsou již k dispozici na trhu, a v roce 2020 byl v oddělení balení zaveden nový čínský přístroj s velmi vysokou kapacitou, který je v současnosti v investiční fázi.
Jaké jsou Vaše budoucí plány, ať již z krátkodobého, střednědobého či dlouhodobého hlediska?
V blízké budoucnosti chceme pod vedením ministerstva průmyslu vyčlenit haly chemické společnosti, která se nachází poblíže naší lokace, abychom tam instalovali tři linky na výrobu očních a nosních kapek a také na výrobu dětské výživy, kterou byla naše společnost proslulá. Kvůli sabotáži sušičky potravin teroristy jsme byli nuceni dočasně výrobu dětské výživy zastavit a nyní budeme importovat novou sušičku menších rozměrů a kapacity, která bude odpovídat našim marketingovým možnostem. Vedle toho máme i další rozpracované projekty, které se vhledem k okolnostem zpomalily, jako je kupříkladu projekt farmaceutické továrny v provincii Suwajdá v průmyslové zóně Umm az-Zajtún. Její realizace byla zadána ministerstvem práce a státní společností pro výstavbu. Aktuálně jsou dokončovány stavební práce a bojujeme s časem, neboť jde na úrovni arabského světa o opravdu obrovský integrovaný projekt podobný továrně, která se nacházela v al-Malíha. Bude to národní úspěch s vysokou výrobní kapacitou.
Když se před určitou dobou markantně nevýšila potřeba léků v provinciích, velmi rychle jste zareagovali, naplnili kamiony a potřebné medikamenty rozeslali. To vcelku vypovídá o Vaší aktivní roli na syrském trhu s léčivy…
Tamico je veřejná společnost a jsme vždy připraveni účinně pomoci státu v případech, kdy je potřeba, zvláště v případech, kterými jsme jako národ procházeli během války. Disponujeme distribučními agenty pro soukromý sektor a jsme přímo provázáni s veřejnými orgány našich ozbrojených složek, jako je oddělení zdravotnické služby pro armádu a ozbrojené síly a oddělení zdravotnické služby pro bezpečnostní síly spadající pod ministerstvo vnitra. Loni jsme velice pocítili tlak na farmaceutický sektor v Sýrii coby součást celkového tlaku na zemi, přičemž v sázce bylo zdraví našich občanů. Ministr průmyslu vydal okamžitě pokyny, abychom naložili auta s různými farmaceutickými produkty a začali s jejich distribucí do poboček syndikátu lékárníků v jednotlivých guvernorátech, abychom je prodávali přímo lékárnám a s naprosto minimální marží, neboť šlo o zcela mimořádnou situaci na národní úrovni a naším úkolem bylo pozitivně intervenovat. Vše bylo velmi rychle zařízené a každé dva tři dny jsme posílali do každého guvernorátu zásilku v koordinaci s paní doktorkou Wafou Kíší, předsedkyní Syndikátu syrských lékárníků, která byla nesmírně vstřícná. Byli jsme tak schopni doručit léky do poboček syndikátu v provinciích a lékárníci si je přímo objednávali. Byl to dílčí, ale přece jen výrazně citelný průlom v realitě syrského farmaceutického trhu.
Pokud si jdou běžní Syřané koupit tablety paracetamolu, automaticky se shánějí po těch od Tamico. Lze říct, že jste značkou, kterou spousta lidí bere za časem prověřenou, zatímco kvalitě produktů od soukromých společností tolik nedůvěřují. Mohl byste, prosím, pohovořit o standardech kvality, které dodržujete, aby se k syrskému zákazníkovi dostalo takové zboží, jaké očekává?
Farmaceutický průmysl v Sýrii obecně podléhá několika stupňům kontroly. Začíná to od kontroly importu surovin, aby se do země nedostal žádný materiál neodpovídající specifikacím. Po přijetí materiálu ještě v laboratořích probíhá interní kontrola, po níž mohou být suroviny nasměrovány do výrobních oddělení. Po vyhotovení následuje kontrola konečného produktu v laboratořích. Ministerstvo zdravotnictví prostřednictvím oddělení pro kontrolu dodávek následně vykonává dozorovou úlohu a odebírá namátkově vzorky z prodejních středisek. Pokud došlo k jakémukoliv porušení, byť jen na obalu či etiketě, zboží je okamžitě staženo z prodeje.
Farmaceutický trh je v Sýrii velmi rozsáhlý a funguje na něm vícero soukromých subjektů. Jak byste popsal Váš vztah k těmto společnostem. Funguje zde určitá rivalita?
Náš vztah se soukromým sektorem je komplementární. Prošli jsme více než deseti válečnými lety, které v lidech silně podnítily vlastenectví. Byla potřeba integrativního myšlení, ne nezdravé soutěživosti. Každý výrobce vyrábí určitý druh léků. Není na světě jediná laboratoř, která by vyráběla vše. Snažíme se s kolegy soukromníky o koordinaci, abychom zajistili národní farmaceutický průmysl, který pokryje co největší část potřeb našich občanů. Některé léky vyžadují velmi pokročilé technologie, které u nás nemáme, nebo vyžadují velmi vysoké výrobní náklady. Mluvím o vakcínách, lécích proti rakovině, krevních přípravcích, které nelze vyrábět na místě a v současnosti se dovážejí ze zahraničí. Náš farmaceutický průmysl je mladý, ale mezi tzv. rozvojovými zeměmi patříme na špici a pokrýváme 90 % léčiv v zemi. Před válkou jsme vyváželi do zhruba padesáti zemí léčiva vysoké kvality, v souladu se všemi standardy a žádná zásilka léků nebyla ze zahraničí nikdy vrácena z důvodu, že by nesplňovala požadované specifikace.
Plánujete znovu obnovit své pozice na zahraničních trzích?
Jistěže o to usilujeme, našim aktuálně primárním cílem je ale uspokojit potřeby domácího trhu. Jakmile nastanou vhodné podmínky, začneme opět exportovat. Naše léčiva odpovídají mezinárodním standardům a jsme velmi konkurenceschopní, co se týče ceny.
Měla Vaše společnost nějakou speciální úlohu během aktuální covidové pandemie?
Pro Tamico coby veřejnou společnost a pomocnou ruku státu bylo ctí, že jsme byli pověřeni výrobou léčiv proti příznakům covidu. Jak pandemie vypukla, byli jsme okamžitě schopni dle zadání vyrábět gel na dezinfekci rukou, lék Stromycin 250mg a ještě přidat i 500mg, pokračovali jsme ve výrobě našeho paracetamolu. Byli jsme schopni pokrýt většinu léků užitých při léčbě pacientů s covidem.
Podíleli jste se také na výrobě kyslíku potřebného pro pacienty s covidem?
Ne, s touto výrobou nemáme nic společného. Jde o průmyslovou výrobu, nikoliv výrobu lékařskou. Kyslík byl vyráběn v železárnách v Hamá a plně postačoval pro místní potřebu. Jak asi víte, prezident Baššár al-Asad s velkorysostí sobě vlastní, rozhodl, že budeme dodávat kyslík i do Libanonu, kde se jej nedostávalo.
Pane doktore, děkujeme Vám za rozhovor a přejeme Vám další úspěšný rozvoj a diverzifikaci Vašich produktů, včetně návratu k výrobě tradičně oblíbené dětské výživy.
Velice Vám děkuji za Vaši návštěvu, vždy jste zde vítáni. Také bych skrze Vás chtěl pozdravit přátelský český lid. Jsme vděčni za všechna média, která věnují pozornost naší kontinuální práci. Česká republika je průmyslově rozvinutá země charakteristická velmi vysokými standardy své průmyslové výroby a, co je mi známo, kvalita jejích produktů je srovnatelná s Německem, které je obecně považováno za špičku. Doufám, že s Čechy v budoucnu navážeme nějakou formu spolupráce. Mimo jiné si velmi ceníme, že během válečných let zůstala otevřená česká ambasáda v Damašku i syrská ambasáda v Praze, kde mimochodem pracoval jeden z mých přátel. Ještě jednou děkuji a přeju přátelům v České republice jen to nejlepší.
شركة تاميكو السورية ... طائر العنقاء الناهض من تحت رماد الحرب
بدمشق – يونس أحمد الناصر
لا أحد من السوريين لا يعرف الشركة الطبية العربية و المعروفة اختصارا بـ ( تاميكو ) و لا يوجد منزل من منازل السوريين لم تدخله منتجات هذه الشركة قبل الحرب على سورية سواء من الأدوية أو أغذية الأطفال بتسمياتها المعرفة ( سيريلاك و تاميلاك و بيبيلاك …الخ )للاطلاع على واقع الشركة الحالي و الأضرار التي طالت الشركة خلال الحرب الظالمة على سورية و الجهود الحكومية الكبيرة لدعم هذه الشركة و عودتها للمساهمة بالأمن الدوائي للمواطن السوري توجهنا صباحا إلى مقر الشركة الجديد في منطقة باب شرقي للقاء مدير عام هذه الشركة الدكتور فداء علي بعدد من الأسئلةالسؤال الأول : الدكتور فداء علي نحن اليوم في المقر الجديد لشركة تاميكو و الذي يبدو جميلا و نظيفا و مرتباحبذا لو تحدثنا عن ظروف انتقالكم لهذا المقر و الأضرار التي طالت المقر الرئيسي للشركة في المليحة خلال الحرب الظالمة على سورية .الجواب :بداية أرحب بكم في شركة تاميكو و أهلا و سهلا بكم و بكل وسائل الإعلام التي تحاول أن تغطي الواقع الحالي خاصة في مرحلة إعادة الإعمار و وضع شركاتنا على سكة إعادة الإنتاج من جديد .بالنسبة لشركتنا (تاميكو) هي شركة عريقة في مجال صناعة الأدوية تأسست 1956 و أممت (أصبحت ملكا للحكومة السورية ) بالكامل عام 1970 و كان المقر الرئيسي كما تعلمون في منطقة المليحة بالغوطة الشرقية بريف دمشقو لكن للأسف و كما تعرف بسبب الحرب على سورية وقيام العصابات الإرهابية بسرقة محتويات مقر الشركة و تدمير بنائها بالكامل انتقلنا لهذا المقر الموجودين فيه حاليا في باب شرقي و كان هذا المقر يستخدم سابقا كمستودعات للشركةو كان التوجيه واضحاً من الحكومة ممثلة بالسادة وزيري الصناعة و الصحة بأن يعاد و بالسرعة الكلية تأهيل هذا المبنى بما يتناسب مع متطلبات نظام GMP (نظام التصنيع الجيد للدواء ) و إعادة تأهيل الآلات التي تم سحبها من المقر السابق أو ما أمكن سحبه منها ووضعها في الخدمةالسؤال الثاني : لو تكرمتم بشرح مراحل العمل التي قمت بها حتى وصلتم لما نراه اليوم من إنجاز حقيقي و عودة الشركة للإنتاج و مساهمتها الكبيرة الملحوظة في سوق الدواء في سورية .الجواب :السنوات الثلاثة الماضية استطعنا إعادة تأهيل المبنى بالكامل( الأعمال المدنية و كذلك إعادة تأهيل الآلات التي تمكنا من سحبها من المليحة بكل مفرداتها و مكوناتها و كذلك تأهيلها الكترونيا و كهربائيا و ميكانيكيا ووضعناها بالخدمة )الشركة حاليا بمقرها الحالي تضم الأقسام الإنتاجية التالية :قسمين للكبسول و الأقراص و قسمين للشراب السائل و الشراب الجاف و قسم للمعقمات بالإضافة إلى قسمين متممات الإنتاج (التعبئة و التغليف )2019 تم إدخال خط جديد هو خط الشراب الجاف و إنتاجه متوفر بالأسواق وفي 2020 تم إدخال آلة جديدة صينية لقسم التغليف بطاقة عالية و هي في الاستثمار حالياالسؤال الثالث : دكتور فداء نرجو أن تخبرنا عن خططكم المستقبلية القريبة و المتوسطة و الطويلة الأجل لو سمحتم .الجواب :بالمستقبل القريب و بتوجيه من وزارة الصناعة بتخصيص صالات شركة الكبريت القريبة إلينا لاستخدامها بتوضيع و تركيب 3 خطوط إنتاج جديدة ( الأمبولات – القطرات العينية و الأنفية و خط لإنتاج أغذية الأطفال و الذي كانت شركتنا مشهورة فيه ) و لكن بسبب تخريب الإرهابيين لمجفف الأغذية توقفنا مرحليا عن إنتاج أغذية الأطفال و حاليا سنستورد مجفف جديد بحجم أصغر و استطاعة تتناسب مع إمكانات التسويقأيضا لدينا مشاريع أخرى قيد الانجاز تباطأت بسبب الظروف منها مشروع معمل أدوية السويداء و هو موجود في المدينة الصناعية في أم الزيتون و قد تم التعاقد على تنفيذه مع ( وزارة الأشغال- الشركة العامة للبناء) و هو في طور انجاز الأعمال المدنية الخاصة به و نحتاج للوقت لأنه مشروع متكامل ضخم (على مستوى الوطن العربي) و يشابه المعمل الذي كان موجودا في المليحة بكافة مفردات المشروع و سيكون انجاز وطني بامتياز و طاقات إنتاجية عالية .السؤال الرابع : عند تصاعد حدة الطلب على الدواء قبل فترة قمتم كما نعلم بتعبئة شاحنات و إرسالها للمحافظات بالسرعة القصوى لو تحدثنا قليلا عن دور الشركة التدخلي في سوق الدواء السوري .الجواب :تاميكو شركة عامة و ذراع للدولة دائما جاهزة للتدخل الايجابي في الحالات الوطنية التي تستدعي التدخل و خصوصا في الحالات الوطنية التي مرينا بها خلال الحرب و نحن لدينا وكلاء توزيع للقطاع الخاص و عقود مباشرة مع الجهات العامة خاصة تلك التي تساهم في المجهود الحربي كإدارة الخدمات الطبية للجيش و القوات المسلحة و إدارة الخدمات الطبية بقوى الأمن الداخلي بوزارة الداخلية.إلا أننا في العام الماضي شعرنا بضغط على القطاع الدوائي في سورية من جملة الضغوط التي تمارس على البلد و هدفها التأثير على صحة المواطن, فكانت رؤية السيد وزير الصناعة فورية بالتوجيه المباشر بتحميل سيارات من الأدوية من مختلف منتجاتنا و توزيعها لفروع نقابة الصيادلة في المحافظات وبيعها بشكل مباشر في الصيدليات بهامش ربح يتجاوز التكلفة بشكل بسيط كوننا مؤسسة تدخل ايجابي و ذراع حكومي و لحالة طارئة ووطنية بامتياز و الدواء لا يمكن التلاعب به أو السماح بفقدانه , فالتوجيه كان سريع و كنا كل يومين أو ثلاثة نرسل شحنة لكل محافظة بالتنسيق مع الشكر للدكتورة وفاء كيشي نقيب صيادلة سورية التي كانت متجاوبة جدا و استطعنا إيصال الدواء لفروع النقابة في المحافظات و يستجرها الصيدلي مباشرة و استطعنا إحداث انفراجة و لو بسيطة في واقع السوق الدوائيالسؤال الخامس : دكتور فداء عندما أذهب لشراء أقراص السيتامول أطلب فورا أن يكون صناعة تاميكو و هي ثقة تولدت مع الزمن و ليس تقليلا من جودة إنتاج الشركات الخاصة الأخرىحبذا لو تحدثنا عن معايير الجودة المتبعة في الشركة لوصول منتجاتكم للمواطن السوري بالجودة و الفعالية المطلوبة .الجواب :الصناعة الدوائية في سورية بشكل عام تخضع لعدة مراحل للرقابة 1- تبدأ من دخول المادة الأولية للقطر و لا تدخل أي مادة غير مطابقة للمواصفات إلى سورية• رقابة داخلية ضمن المعمل عند استلام المادة و توجيهها لقسم الإنتاج يجب أن تكون مطابقة للمواصفات• رقابة المنتج النهائي ضمن المعمل• دور رقابي تمارسه وزارة الصحة عبر مخابر الرقابة التمونية بسحب عينات عشوائية من مراكز البيع و أي مخالفة حتى لو كانت بالتغليف أو باللصاقة يسحب من الأسواق فوراالسؤال السادس : السوق الدوائي في سورية واسع يعمل به القطاعين العام و الخاصدكتور فداء كيف تصف لنا طبيعة العلاقة بينكم و بين القطاع الخاص و هل هناك منافسة بينكم ؟الجواب : علاقتنا مع القطاع الخاص تكاملية .فكما تعلم نحن مررنا بحرب طويلة جاوزت العشر سنوات و الوطنية و المستوى العالي من الإحساس بالوطن يقتضي تفكيرا تكامليا و ليس تنافسيا و كل معمل يتميز بأصناف معينة و لا يوجد معمل في العالم ينتج كل أنواع الأدوية وهناك تخصص و امتياز و بالنهاية نسعى مع زملائنا في القطاع الخاص أن نكون متكاملين لتأمين صناعة دوائية وطنية تغطي أكبر قدر من حاجة السوق الدوائية للأخوة المواطنينو يبقى قسم من الأدوية تحتاج لتكنولوجيا عالية و تكاليف إنتاج عالية غير موجودة بالقطر كاللقاحات والأدوية السرطانية و مشتقات الدم لا يمكن إنتاجها محليا و تستورد من الخارج حاليا .و صناعاتنا الدوائية هي من الأقوى بين الدول التي فيها الصناعات الدوائية حديثة و صناعتنا ليست قديمة ونحن نغطي 90% من حاجة السوق الدوائية في القطر من الصيغ الدوائية .وقبل الحرب كنا نصدر لحوالي 50 بلد في العالم أصناف دوائية بجودة عالية ومطابقة لكل دساتير الأدوية و لم يسبق أن أعيدت أي شحنة من الأدوية من أي دولة صدرنا لها لسوء في المواصفات .السؤال السابع : ماذا عن خطتكم لاستعادة الأسواق الخارجية لو سمحت .أكيد نحن نسعى لذلك و لكن هدفنا الأساسي حاليا تلبية السوق الداخلية و عندما تصبح الظروف مناسبة سنعود للتصدير فأدويتنا مطابقة للمواصفات الدولية و بأسعار منافسةالسؤال الثامن : دكتور فداء مع انتشار جائحة كورونا هل كان لكم دور في التصدي لهذه الوباء ؟لقد كان تكليف و تشريف لشركة تاميكو كشركة عامة أو حكومية و كمؤسسىة وذراع تدخل إيجابي للدولة إنتاجها أدوية البروتوكول الطبي لعلاج كورونا , فعند انتشار الجائحة كان التكليف فورا لتاميكو بإنتاج أدوية البروتوكول الطبي و تمكنا من إنتاج الجل المعقم للأيدي فورا كما أنتجنا دواء استرومايسين 250 ملغ و أضفنا عيار 500 ملغ , بالإضافة لباراسيتامول التي تنتجها شركتنا أصلا و استطعنا تغطية الجزء الأكبر من البروتوكول العلاجي لفيروس كورونا .السؤال الثامن : هل لكم علاقة بإنتاج الأوكسجين اللازم لمرضى كورونا ؟لا ليس لنا علاقة بإنتاجه فهو إنتاج صناعي و ليس طبي فمعمل حديد حماة هو الذي ينتج هذه المادة و كان كافيا للسوق المحلية و تعلم بأن السيد الرئيس بشار الأسد كما عودنا على كرمه فقد وجه بتزويد لبنان بحاجته من الأوكسجينالسؤال التاسع : هل تحب إضافة شيء دكتور فداءأسعدتنا زيارتكم و أنتم موضع ترحيبنا دائما و تحيتنا من خلالكم لكل الشعب التشيكي الصديق كما نرحب بكل وسائل الإعلام التي تضيء على عملنا و نحن مستمرين بالعمل , و جمهورية التشيك متميزة صناعيا و تتميز بالمواصفة العالية جدا و ما أعرفه هي من الصناعات الأوربية الراقية و ترتقي للصناعة الألمانية المعروفة بالجودة .فأرجو أن أرى أي شكل من أشكال التعاون مع جمهورية التشيك التي كانت حاضرة في سورية و مناصرة لسورية طيلة فترة الحرب و السفارات بقيت مفتوحة بين البلدين و أحد أصدقائي كان بالسفارة السورية بالتشيكالمراسل : تمنياتنا لشركتكم بالتطور المستمر و تنوع منتجاتها وأن نرى قريبا إنتاجها من أغذية الأطفال و سوف نكون معكم في التغطية الإعلاميةالدكتور فداء : أجدد شكري لكم و تمنياتنا للشعب التشيكي الصديق بالسعادة الدائمة .
