Pane plukovníku, v průběhu války v Sýrii se často hovořilo o operačních centrech MOC (Military Operations Center) v Jordánsku a MOM (Müşterek Operasyon Merkezi) v Turecku. Jak hodnotíte z pozice experta v oblasti strategických studií a vzhledem k Vašim vojenským zkušenostem jejich roli v syrském konfliktu?
V roce 2017 jsem na oficiální pozvání navštívil Jordánsko, abych se účastnil odborné konference nazvané „Jordánsko v nestabilním regionu“, která se konala pod záštitou premiéra al-Mulqího a na které bylo přítomno osmdesát expertů z třinácti zemí. Byl jsem jediným Syřanem a podílel jsem se rozsáhlým příspěvkem, v němž jsem hovořil o situaci v Sýrii a o syrsko-jordánských vztazích. Nelakoval jsem věci na růžovo, ale mluvil jsem s chladnou hlavou a s důrazem na fakta. Nevystupoval jsem emotivně, jakkoliv je pro mě tato věc velmi emotivní a osobní, neboť se jedná o moji vlast a musím se ptát, co jsme udělali našim bratrům v Jordánsku, že pro ně nemá naše krev cenu? Jak je možné s takovou lehkostí rekrutovat, podporovat, vyzbrojovat, trénovat a sponzorovat teroristy, kteří u nás zabíjejí? Mluvil jsem upřímně. Na konferenci byl přítomen jordánský ministr informací, se kterým jsem vedl dlouhou diskuzi a byl jsem upřímný. Dnes se mi o centru MOC nemluví snadno zejména proto, že probíhá politické sbližování Sýrie s Jordánskem a doufáme, že bude nadále pokračovat a posilovat. Tyto proměny vedly k pozitivním výsledkům, ať již v podobě otevření hraničního přechodu Nasíb nebo ukončení příhraničního terorismu. Jordánsko má zájem na kontrole hranic a v tomto ohledu jde o společnou odpovědnost syrské a jordánské armády. Nyní jsme dospěli do takové fáze porozumění, že jsme schopni eliminovat teroristickou hrozbu. Ale abych Vám odpověděl ohledně MOC, jedná se o operační centrum vedené zpravodajskými službami Spojených států amerických, Francie, Velké Británie, Jordánska, Izraele, Saúdské Arábie, Kataru a Spojených arabských emirátů. Ti všichni byli zastoupeni v centru, jež vzniklo za účelem řízení teroristických operací na syrském území. Byl jsem upřímný, když jsem na zmíněné konferenci řekl Jeho Excelenci jordánskému ministru informací, poté co prohlásil, že Jordánsko bude v Sýrii hájit vyšší jordánské národní zájmy, že nerozumím jeho prohlášení. Chtěl jsem vysvětlit, jak mohou hájit zájmy Jordánska hluboko na syrském území, když na místě nejsou žádné jordánské síly, ale jen teroristické skupiny. To znamená, že pro ně pracují. Získali jsme cenné zpravodajské informace. Víme o existenci sedmnácti přechodů využívaných teroristy k vstupu do Sýrie a k odchodu z ní. Známe jejich lokace, víme, kolik skupin vstoupilo, kolik se jich vrátilo, kdo byl zabit, jakou měli výzbroj, kam se až dostali. Existuje pět základen, které přivážely teroristy z různých zemí i ze syrského vnitrozemí do Jordánska, kde je cvičili zahraniční i jordánští instruktoři a po skončení výcviku byli vyzbrojeni a posláni do Sýrie. Disponujeme veškerými podrobnostmi o místech, počtech výcvikových kurzů, výzbroji a školitelích, o tom, kolik skupin vniklo do Sýrie, kdo byl zabit a kdo se opět vrátil. V Jordánsku jsou hotely, v nichž se shromažďovali teroristé ze všech koutů světa a kde se připravovali na infiltraci. Teroristické skupiny a jejich vůdci směřovali do Jordánska, aby se setkávali se zodpovědnými činiteli, ať již na americkém velvyslanectví v Ammánu nebo přímo v centru MOC. Také se setkávali s představiteli Saúdské Arábie, Kataru či Emirátů, pravidelně se s nimi setkával saúdský náměstek ministra obrany a bratr Bandara bin Sultána. V zásadě tedy centrum MOC kontrolovalo, vedlo, řídilo, financovalo a vyzbrojovalo teroristické skupiny v Sýrii.
Zatím jste nezmínil Turecko. To si jelo v Sýrii po své vlastní ose?
Operační centrum MOM v Turecku pro nás představovalo ještě větší hrozbu, protože turecký prezident otevřel 900 km dlouhou hranici, a dokonce zapojil složky turecké armády. Během pádu Idlibu do rukou teroristů 26. března 2015 byli turečtí důstojníci jednoznačně na straně těchto teroristů, ba co víc, určili datum – bylo to v pátek – a rozkázali, že pokud nebude v tento den dobyt Idlib, uzavřou hranice a nechají teroristy v Sýrii na pospas. Uvedu jednoduchý příklad, který ukazuje na schopnosti a výzbroj teroristických skupin. Když vyletěla dvojice syrských letadel, aby bombardovala určené cíle, přišlo z operačního centra varování teroristickým skupinám prostřednictvím zařízení nazývaného „bezdrátová pěst“, že dvojice letadel opustila leteckou základnu aš-Šaʽjrát v Homsu. Zpráva podává přesný popis, jak letadla vzlétla ze základny, zamířila na východ, že každé z letadel neslo čtyři rakety, letadla letěla na as-Suchnou, pak zamířila na západ, dorazila k Aleppu, kde provedla bombardování, a stále měla rakety a tak dále, až do chvíle, kdy se letadla vrátila na základnu.
Říkáte tedy, že teroristické skupiny měly schopnost monitorovat syrské letectvo?
Máte satelity, které monitorují, máte zpravodajské služby, které sledují, existuje elektronické monitorování, sledovací radary. Tyto informace šly z operačních center do menších středisek, odkud se dostaly k teroristickým skupinám. To ale není všechno. Při útoku na Aleppo v bitvě o vojenské koleje byl spatřen americký voják s typem nočního zaměřovače v přední části přilby, jakým nedisponuje syrská armáda a nemá jej ani většina ostatních armád světa. Teroristické skupiny tyto dalekohledy při útocích na vojenské koleje měly. Vojenská komunikační zařízení, která měly teroristické skupiny, byla vyspělým nizozemským systémem typickým pro armády NATO a byla u těchto teroristů. To svědčí o míře přímé vojenské intervence, nejen politické. Mimochodem mezi teroristickými skupinami, ať už u tzv. Islámského státu či u an-Nusry, u lidí v okolí Abú Bakra al-Baghdádího, nebyl jediný Syřan, ani v rámci vojenského, ani v rámci politického vedení, samé zahraniční elementy. Je zřejmé, že zde fungoval zahraniční zpravodajský průmysl. Uvedu další příklad dokazující má slova. Syrské síly a teroristické skupiny se opakovaně střetávaly v Dajr az-Zawru v oblasti hory ath-Tharda, kde měla pozici syrská armáda v blízkosti letiště, které bylo jejím jediným zásobovacím kanálem. Syrští vojáci zde byli odříznuti od okolního světa. Americká letadla bombardovala syrské objekty, přičemž rozhodně nemohlo jít o dílo náhody. Američané věděli, že jde o syrské objekty a že v nich nejsou žádní teroristé. Jak by mohli útočit na teroristy, když je sami vytvořili? Kdyby šlo o omyl, mohla by dopadnou jedna, dvě, tři bomby. Bombardování ale střídavě pokračovalo po dobu padesáti pěti minut, zatímco teroristé se blížili k hoře. Když se k ní dostali, bombardování ustalo. Při této zbabělé operaci přišlo o život osmdesát vojáků, sto dvacet bylo zraněno a místo spadlo do rukou teroristických skupin. Během postupu tzv. Islámského státu z as-Suchny na Palmyru byli běžní Syřané rozčarovaní, proč letectvo nebombarduje Dáʽiš, který postupuje po dálnici bez odporu. Vyšlo najevo, že nad dálnicí utvořilo americké letectvo letecký deštník až do doby, než teroristé dosáhli Palmyry. Existují nezpochybnitelné dokumenty ukazující na role jednotlivých aktérů, toky financí a tak dále.
Jak se může obyčejný člověk v situaci orientovat, když je vystaven různým často protichůdným informacím a interpretacím?
V médiích se samozřejmě objevovala řada výmyslů a dezinformací a myslím, že jako novinář dobře víte, jakým způsobem mohou média ve válce fungovat. Nepřátelská média použila všechny prostředky propagandy, fám, vymývání mozků, ekonomické blokády, politické blokády, ideologické indoktrinace. Veškeré metody proti nám byly použity, na dvanáct set médií se rekrutovalo proti nám. Všechna vysílala ty samé zprávy se stejným vizuálním obrazem vyrobené ve zpravodajských centrech. Ve všech televizích to samé. Od prvního dne byla média zapojena a šířila vymyšlené obrazy a dezinformace. Mnoho z nich již bylo odhaleno, jako například falešná demonstrace u „nových hodin“ a budovy guvernorátu v centru Homsu, která byla natočena v Kataru. Ano, v Kataru. S modelem představujícím monument s hodinami i s komparzisty to bylo natočeno na předměstí Dauha. Takže mediální propaganda běžela od začátku a ještě dříve. Atmosféra a lidé byli již připravováni během událostí v Tunisku. Média se podílela na válce ze sedmdesáti procent a mnohé webové stránky přinášely výpovědi „očitých svědků“, výmysly, zkreslené informace a falešné zprávy, které se stávaly mediální realitou. Informovaly o masakrech, které se neudály. Informovaly o masakrech, které se udály, ale byly lživě připsány Syrské arabské armádě. Mezi prosincem 2011 a lednem 2012 vypracoval súdánský tým zprávu, kterou ovšem nebylo umožněno zveřejnit, protože její závěry nesouhlasily s tehdejšími pokyny katarského premiéra Hamada bin Džásima.
Faktem je, že západní i arabská média velmi dlouho popírala jakoukoliv přítomnost teroristů v Sýrii…
A proto jsme museli tolik trpět, musela být prolita krev tolika mučedníků, muselo dojít k takové destrukci, dokud se nám nepodařilo prosadit narativ, že jsme terčem a že jsou v Sýrii teroristé. Dokonce ani zmocněnec OSN Staffan de Mistura až do roku 2017, kdy byl předložen balíček pro řešení konfliktu, nenaznačoval, že je v Sýrii terorismus. Mluvil o třech bodech: o přechodné vládě, o volbách a o ústavě. Jak jsme to měli brát poté, co jsme ztratili tváří v tvář terorismu tisíce mučedníků? Kdyby to de Mistura myslel vážně a poctivě, myslím, že bychom dnes nestáli na místě ohledně definice terorismu, proti němuž jsme bojovali, a tak draze zaplatili. Když se vrátíme ke konferenci v Ženevě v únoru 2014, které se zúčastnilo čtyřicet tři zemí, tehdy zesnulý Walíd al-Muʽallim ukazoval prstem na ministra zahraničí USA Johna Kerryho a říkal mu: „pane Kerry, nikdo nemůže určovat Syřanům, koho mají mít za prezidenta a jakou mají mít vládu“. Tehdy saúdský ministr zahraničí oslovoval opozičního předáka Ahmada al-Džarbu prezidentem. Tehdy říkali, že nestojí o dialog, že jim jde o naplnění jejich požadavků v plném rozsahu. Události v Sýrii se v průběhu času měnily, věci se transformovaly v atmosféře plné skepse a podezíravosti, situace eskalovala. Zaplatili jsme velmi mnoho, než jsme dosáhli, čeho jsme dosáhli. V roce 2014, kdy začala přímá intervence USA a Západu, stát ovládal pouze osmnáct procent syrského území. Sýrie sama čelila po dobu čtrnácti měsíců bombardování. Pak přišlo Rusko s tím, že konflikt nabyl globálních rozměrů, a následoval zásah prezidenta Putina a ruských sil, které přišly obnovit rovnováhu v zemi. Rusové nepřišli různým tvrzením navzdory podpořit Baššára al-Asada, ale spíše přišli podpořit syrský stát. Vícekrát řekli, že přišli bojovat proti terorismu, který by se později projevil přímo u nich doma.
Pokračování rozhovoru připravujeme.
الباحث بالشؤون الاستراتيجية العميد تركي الحسن: غرفتي موك و موم و دورهما في إدارة الحرب على سورية (2)
دمشق – يونس أحمد الناصر
سؤال : سيادة العميد تركي الحسن خلال سنوات الحرب الطويلة على سورية كثيرا ما كنا نسمع عن غرفة عمليات موك في الأردن و غرفة موم في تركيا
بصفتكم باحث في الشؤون الاستراتيجية و خبرتكم العسكرية , حبذا لو تحدثنا عن هذه الغرف و ما دورها في الحرب على سورية .
الجواب : لقد زرت الأردن في عام 2017 بدعوة رسمية لحضور مؤتمر” بحثي ” و كنت الوحيد من سورية في هذا المؤتمر الذي يحضره ثمانين باحثاً من ثلاث عشرة دولة و انعقد تحت رعاية رئيس وزراء الأردن ( الملقي ) و شاركت بورقة عمل موسعة و قد كان عنوان المؤتمر ” الأردن في بيئة إقليمية غير مستقرة “
أنا تحدثت عن الوضع في سورية و العلاقات السورية الأردنية و لم أجامل بل تحدثت بعقل بارد و أقصد بحقائق علمية و لم تأخذني العاطفة مع أنني عاطفي و هذا الأمر كما نقول لا يمكننا أن نخرج من جلدنا لأن هذا هو وطننا و كان لدي أسئلة عاطفية هناك منها
- ماذا فعلنا نحن لأشقائنا في الأردن حتى يهون عليهم دمنا ؟
- هل يهون دمنا إلى هذه الدرجة لنقتل و يُجنَّد الإرهاب و يُدعم و يُسلح و يُدرَّب و يُجهَّز ثم يُدخَل لقتلنا ؟
و آنذاك تحدثت بصريح العبارة و كان حاضراً في المؤتمر وزير الإعلام الأردني و جرى نقاش مطوّل بيني و بينه و كنت صريحا .
تسألني الآن عن غرفة موك ….
ليت فقط غرفة موك و بكل أسف و أنا لا أريد أن أنكأ الجراح و خصوصاً أن هناك تحولاً سياسياً الآن بين سورية و الأردن و نرجو أن يستمر و يتعزز و هذا التحول أفضى لنتائج إيجابية سواء في فتح الحدود ( معبر نصيب ) أو بإنهاء الإرهاب على الحدود لأن للأردن مصلحة في ضبط الحدود و بالتالي ضبط الحدود هو مسؤولية مشتركة على الدول المتجاورة أو المتشاطئة (يعني يقع على عاتق الجيش السوري و الجيش الأردني ).
الآن وصلنا لمرحلة تفاهم بأن تضبط الحدود و بالتالي إنهاء الحالة الإرهابية
نعود إلى سؤالك ما هي غرفة موك :
- هي غرفة تقودها استخبارات من الولايات المتحدة الأمريكية و فرنسا و بريطانيا و الأردن و إسرائيل و تركيا و السعودية و قطر و الإمارات ) كلها ممثلة داخل هذه الغرفة و تقوم على قيادة الإرهاب في الداخل السوري ( تقوم على قيادتهم و توزيع المهام بينهم ) .
و كنت صريحاً عندما قلت لمعالي وزير الإعلام الأردني آنذاك ( لقد قلت تصريحا سابقاً بأن الأردن سيدافع عن المصالح الوطنية الأردنية العليا في العمق السوري – اشرح لي هذا التصريح لم أفهمه و عجز عن ذلك – كيف يكون في العمق السوري يدافع عن الأردن حيث لا وجود لقوات أردنية و يوجد فقط مجموعات إرهابية – يعني أن هؤلاء أنت من تشغلهم .
- هناك سبعة عشر معبراً كان يدخل الإرهابيون منه و العودة
- كنز المعلومات الآن لدى الدولة السورية
- نعلم أماكن هذه المعابر و كم مجموعة دخلت و كم مجموعة عادت و من قُتل منها و ما هو تسليحها و إلى أين وصلوا .
- هناك خمسة قواعد كان يُستجلب الإرهاب من دول العالم أو من الداخل السوري ويأخذونهم باتجاه الأردن و يجري هناك تدريبهم من مدربين أجانب و أردنيين و بعد انتهاء الدورة يسلحونهم و يدخلونهم للقتال في سورية .
- لدينا تفصيلات كاملة عن المواقع و عدد الدورات و التسليح و المدربين و كم مجموعة دخلت و من قُتل منها و من عاد .
- هناك فنادق موجودة في الأردن يستحضر الإرهاب من كل دول العالم و يقيمون في الفنادق و يتم تجهيزهم وتحضيرهم إما أن يدخل مباشرة أو يذهب باتجاه الدورة
- هناك مجموعات إرهابية كانت تخرج أو قيادات إرهابية كانت تخرج باتجاه الأردن ليتم اللقاء مع مسؤولين سواء في السفارة الأمريكية في عمان أو بغرفة موك أو يلتقون مسؤولين خليجيين قطريين أو سعوديين أو إماراتيين و الأكثر كانوا قطريين و سعوديين لدرجة أن نائب وزير الدفاع السعودي كان يلتقيهم بشكل دائم و هو شقيق بندر بن سلطان .
إذا من حيث المبدأ هذه الغرفة كانت تتحكم و تقود و توجه و تمول و تسلح المجموعات الإرهابية في سورية .
الخطر الأكبر كان من غرفة (موم ) في تركيا لأن الرئيس التركي فتح الحدود بطول 900 كم , لا بل أكثر من ذلك شارك بعناصر من الجيش التركي
أثناء سقوط إدلب بيد الإرهابيين في 26 آذار 2015 كان الضباط الأتراك إلى جانب هؤلاء الإرهابيين , لا بل أكثر من ذلك عندما تم تحديد أنه اليوم و كان يوم جمعة أتتهم الأوامر ( إن لم يتم إسقاط إدلب اليوم سنغلق الحدود و نسلمكم للحكومة السورية ) .
سأعطيك مثال بسيط يدلل على القدرات الموجودة لدى المجموعات الإرهابية و التسليح .
عندما كان يخرج زوج طيران سوري للقصف من مطار معين أو من قاعدة جوية يأتي الأمر بتنبيه المجموعات الإرهابية و هذه المجموعات لديها جهاز يسمونه ” القبضة اللاسلكية ” و هو جهاز يتلقى الأوامر و لا يرسل .
يأتي الخبر من غرفة العمليات إن زوج من الطائرات السورية قد خرج من( مطار الشعيرات بحمص ) فرضا لأن هذا المطار قد تم قصفه
تقول الرسالة خرج زوج الطائرات من القاعدة و اتجه شرقا و تحمل كل طائرة أربعة صواريخ ثم أصبح الآن فوق (السخنة ) ثم اتجه غربا و أصبح فوق حلب و قصف في المكان الفلاني ولا زال لديه صواريخ … الخ حتى عودة الطائرات للقاعدة
ماذا يعني ذلك ؟
وهل لدى المجموعات الإرهابية قدرة على مراقبة الطيران السوري ؟
يدلل ذلك على الشيء التالي و أنا من خلفية عسكرية
إن هناك أقمار صناعية ترصد و هناك أجهزة استخبارات تتابع و هناك مراقبة الكترونية موجودة ( يعني حرب الكترونية )
هناك رادارات تتابع و بالتالي تقدم هذه الخدمة من غرف عمليات لغرف عمليات أصغر لتصل للمجموعات الإرهابية .
هناك شيء أكثر من ذلك .
أثناء الهجوم على حلب في معركة الكليات العسكرية – الجندي الأمريكي تراه مدجج بالسلاح و الخوذة على رأسه و في مقدمة الخوذة منظار ليلي و هذا لا يتوفر في الجيش السوري و لا يتوفر في أغلب جيوش العالم .
المجموعات الإرهابية عندما هاجمت الكليات كان لديها هذه المناظير
أجهزة الاتصال العسكرية ( و ليست مدنية ) التي كانت مع المجموعات الإرهابية كانت نظام هولندي متطور و تم اعتماده و هو في الجيوش الأطلسية و كان مع هؤلاء الإرهابيين .
إذاً هذا يدلل على حجم التدخل العسكري المباشر و ليس السياسي
إضافة إلى أن المجموعات الإرهابية سواء في داعش أو النصرة و العناصر الأجنبية التي كانت حول أبو بكر البغدادي باسم مستشارين لا يوجد بينهم سوري واحد لا في القيادة و لا في مجلس الشورى
إذاً هناك صناعة لاستخبارات خارجية
سآتي بمثال آخر كلها تدلل على ما أقول أو تثبت ما أقول .
معروف أن هناك في دير الزور أثناء حصار قواتنا هناك كان هناك جبل اسمه ( الثردة ) و كانت فيه القوات السورية و المجموعات الإرهابية تحاول و تحاول مرات كثيرة من أجل إسقاط هذا الجبل – الجبل يؤمن مطار ديرالزور والإمداد الوحيد الذي يصل للقوات هو من المطار فقط و بالتالي يقطع عن العالم الخارجي –
قامت الطائرات الأمريكية بقصف المواقع السورية – و لا يمكن أن يكون عن طريق الخطأ – لأن التكنولوجيا الأمريكية تعرف بأن هذا الموقع هو سوري و لا يوجد فيه إرهاب و لا يمكن للقوات الأمريكية أن تضرب الإرهاب لأنه صناعتها
و إذا افترضنا بأن القصف بطريقة الخطأ حدث ذلك فيمكن أن قصف لمرة واحدة لطيار أو اثنين أو ثلاث مرات .
استمر القصف بالتناوب (طيران يذهب و طيران يعود) لمدة 55 دقيقة و المجوعات الإرهابية تتقدم للوصول إلى الجبل و عند وصولهم للجبل توقف القصف
استشهد بهذه العملية الجبانة 80 عسكريا سوريا و جرح 120 عسكريا و سلم الموقع للمجموعات الإرهابية
أثناء تقدم داعش من السخنة باتجاه تدمر- القوات السورية استطلعتها – و كان السؤال في الشارع السوري لماذا لا يقوم الطيران بقصف داعش و هي تتقدم على اوتستراد بدون مقاومة
تبين أن الطيران الأمريكي فوقها و يشكل لها مظلة جوية بالإضافة للحوامات حتى وصلت إلى تدمر .
إذا في هذا الأمر لدينا الكثير مما نقوله ( المجموعات الإرهابية و الأموال و الأدوار …الخ ) و الآن أصبحت هذه وثائق موجودة لا يرقى إليها التشكيك
و صحيح جرى في الإعلام ما جرى من فبركات و تضليل و أعتقد بأنك كإعلامي تدرك جيداً الوسائل الإعلامية المستخدمة في الحرب
لقد استخدم الإعلام المعادي كل وسائل الإعلام من دعاية و إشاعة و غسيل للدماغ و الحصار الاقتصادي و الحصار السياسي و التسميم الفكري وو … الخ
كل الأساليب و أنا أعرفها كلها 13 واحدة و لا يوجد واحدة إلا استخدمت في الحرب الإعلامية , و جند ضدنا 1200 وسيلة إعلامية كلها تنقل خبراً واحدا مصنَّع في غرف الاستخبارات و بنفس الوقت هذا الخبر ذو صورة بصرية واحدة (يعني أينما اتجهت و فتحت على الشاشات و نقلت من شاشة إلى أخرى ستجد نفس الخبر بنفس الصياغة و بنفس الوقت نفس الصورة ).
و بالتالي هذا الأمر في الإعلام تم تجنيد الإعلام منذ اليوم الأول و لعله لدينا الآن الكثير من الصور المفبركة و التضليل الذي جرى – يعني هذا الأمر بات معروفا أن مظاهرة وهمية في مدينة حمص في الساعة الجديدة و هي عبارة عن مركز المدينة و مبنى المحافظة هناك – تم تصويرها في قطر نعم لقد تم تصويره في قطر (مجسم يمثل الساعة و تم استخدام كومبارس ) و قد تم هذا الأمر في أحدى ضواحي الدوحة
إذا الإعلام منذ اللحظة الأولى و قد يكون قبل ذلك منذ بدأت في تونس و هم يحضرون الأجواء و يحضرون الناس
و بالتالي الإعلام ساهم بنسبة 70% من الحرب و كثير من المواقع من خلال الشاهد العيان و التقارير والفبركات و الأضاليل و الأخبار الكاذبة أُسقطت و لم تُسقط ( أسقطت بالإعلام و لم تسقط بالواقع )
ومن المجازر التي ارتكبت و لم ترتكب و من المجازر التي ارتكبت حقيقة و تم نسبها للجيش العربي السوري و أعتقد بأن لدينا منذ البداية في الشهر 12 /2011 و الشهر 1/2012 تقرير الفريق الدابي( السوداني ) الذي لم يسمح له بتلاوته لأنه لا يتفق و توجهات حمد بن جاسم آنذاك
و بالتالي نحن في هذه المسألة عانينا كثيرا و أعتقد بأننا احتجنا إلى الكثير من الدمار.. من الشهداء .. . من الدماء حتى ثبتنا رواية أن هناك استهدافاً و أن هناك إرهاباً .
حتى ديمستورا حتى عام 2017 عندما طرح السلال للحل لم يكن يُطرح بأن في سورية إرهاب
كان يقول ثلاث سلال ( هيئة الحكم الانتقالي – الانتخابات – الدستور )
إذا وماذا عنا و نحن الذين دفعنا الآلاف من الشهداء في مواجهة الإرهاب , و لو كان ديمستورا جاداً و صادقاً أعتقد بأننا اليوم( انعقاد اللجنة الدستورية ) لكنا في غير مكان و أعني تثبيت مفهوم الإرهاب الذي دفعنا في محاربته أثماناً غالية .
لو عدنا لمؤتمر جنيف شباط 2014 الذي حضرته آنذاك 43 دولة
و كان المرحوم وليد المعلم و أشار بسبابته إلى السيد كيري وزير الخارجية الأمريكي و قال له : يا سيد كيري لا أحد يستطيع أن يفرض على سورية شيئاً, لا رئيساً و لا نظاماً و التي تناقلتها وسائل الإعلام .
آنذاك وزير الخارجية السعودية خاطب ( الجربا ) بفخامة الرئيس
و هم كانوا يقولون نحن أتينا ليس للحوار و لا نريد الحوار بل نحن أتينا للاستلام و التسليم فقط .
إذا الشيء الذي جرى في سورية هو حدث متغير و متحول و شكاك و ارتيابي و متصاعد … الخ و دفعنا دماء غالية حتى وصلنا إلى ما وصلنا إليه .
وصلنا في عام 2014 عندما بدأ التدخل الأمريكي المباشر حوالي 18% من الجغرافيا السورية تسيطر عليها الدولة فقط و بقي التدخل الأمريكي الغربي 14 شهرا لوحده يقصف في سورية و عندما تأكدت روسيا أن الحرب أصبحت عالمية و أن الاستهداف هو غربي آنذاك حتى قبل الرئيس بوتين أن يتدخل و أن تأتي القوات الروسية لإعادة التوازن للأرض و لم يأتي كما يقولون لدعم الرئيس بشار بل دعم الدولة السورية و قالها أكثر من مرة – نحن أتينا لمكافحة الإرهاب لأنه سينعكس علينا مباشرة وبنفس الوقت لإعادة التوازن على الأرض .
