Návštěva syrského prezidenta Baššára al-Asada a jeho paní v Číně vzbudila pozornost díky podpisu strategické dohody otevírající široké možnosti spolupráce mezi oběma zeměmi. Dokument posunuje vztahy mezi Damaškem a Pekingem na novou úroveň, a to navzdory západním sankcím a snaze potlačit jakoukoli politickou či hospodářskou vstřícnost vůči Sýrii.
Podepsání dohody o strategickém partnerství označil čínský prezident Si Ťin-pching za “důležitý milník v historii bilaterálních vztahů”, přičemž vyzval k okamžitému zrušení všech “nelegitimních a jednostranných” sankcí uvalených na Sýrii. Dále zdůraznil, že Čína podporuje politické urovnání syrské krize a zlepšení vztahů Damašku s ostatními arabskými zeměmi, podporuje Sýrii v procesu obnovy a při posilování kapacit pro boj proti terorismu.
Od vyhlášení čínské iniciativy “Stezka a pás” neboli tzv. Nové Hedvábné stezky se budování “strategických partnerství” stalo jedním z nejcharakterističtějších rysů čínské diplomacie a počet zemí, s nimiž Čína navazuje partnerství, se od roku 2016 neustále zvyšuje.
Na rozdíl od americké zahraniční politiky postavené na využívání tvrdé i měkké síly a na spoléhání se na různé nátlakové prostředky (směřované i vůči formálním spojencům) je čínská zahraniční politika postavena na sledování společných zájmů s jinými zeměmi. Evidentní je snaha využívat princip partnerství jako geopolitického nástroje globální a regionální moci a vlivu namísto systému aliancí, které obecně používají Američané.
Čínská koncepce “strategických partnerství” zahrnuje více úrovní, počínaje minimálně kooperativním partnerstvím a konče úrovní komplexního strategického partnerství na nejvyšší úrovni koordinace a partnerství mezi zeměmi.
Co se týče Sýrie, návštěva prezidenta Asada v Číně a podpis dohody o strategickém partnerství jsou pokračováním trendu směřujícího ven z izolace poté, kdy se země navrátila do Ligy arabských států a započala jednání o usmíření s Tureckem.
Geografická poloha Sýrie má strategický a hospodářský význam pro země, které chtějí v regionu investovat, přičemž nejvýznamnější z nich je právě Čína. Sýrie sousedí s Irákem, který se podílí na dovozu ropy do Číny přibližně 10 %, a kromě toho má Sýrie díky tomu, že hraničí se Středozemním mořem, význam pro čínskou Novou Hedvábnou stezku, neboť touto cestou procházejí veškeré důležité projekty směřující z Asie do Evropy.
Prezident Si Ťin-pching prohlásil, že Čína, druhá největší ekonomika na světě, podpoří obnovu Sýrie, neboť její společnosti jsou schopny poskytnout to, čemu jinak brání západní sankce v podobě tzv. Caesar Act.
Současný vývoj nasvědčuje realizaci některého z těchto dvou scénářů[1]:
- Číňané předpokládají ústupky Američanů v důsledku toho, že USA ustoupily od své předchozí politiky změny režimů a vyzývají k diplomacii a stabilitě v regionu. Arabské země a Čína budou v rámci tohoto scénáře moci Sýrii pomoci výměnou za odpovídající politické kroky, přičemž nad sankcemi bude lidově řečeno „přimhouřeno oko“.
- Jde o slibný projekt do budoucna, který však bude odložen do doby, než se dospěje ke komplexnímu urovnání v regionu a změní se poměr sil, což donutí Západ ustoupit od sankcí uvalených na Sýrii.
Za současné mimořádně složité mezinárodní situace lze tento summit hodnotit v obecné rovině za historický jeho okolnostmi, načasováním a výsledky. V konkrétní rovině se snažil aktivizovat čínskou roli v Sýrii, zejména v oblasti obnovy a oživení hospodářství.
Kromě jiného je tato návštěva považována za zásadní posun, co se týče syrských zahraničních vztahů v nejbližším období a za projev nového mezinárodního postavení Damašku coby země představující sílu, se kterou je třeba počítat, a která směřuje východním směrem.
Na strategické úrovni jde o zásadní průlom v politické izolaci uvalené na Sýrii, která se v tomto kontextu bude moci prosadit v rámci převládajících mezinárodních a regionálních rovnic. Zároveň jde o potvrzení pokračujících snah o vyloučení Washingtonu z vytyčování hranic strategických rovnic v západoasijském regionu. To se projevilo v mimořádně slavnostním přijetí prezidenta Baššára al-Asada za velkého politického, mediálního a ekonomického zájmu. V projevu během přijetí prezidenta Asada se Si Ťin-pching zaměřil na konkrétní kroky v rámci spolupráci se Sýrií. Je zřejmé, že Čína vůči Sýrii postupuje ve světle amerických ekonomických sankcí systematicky, což znamená, že strategické dohody, které byly podepsány, budou vedle ruské a íránské podpory syrského státu představovat překážku pro Spojené státy americké a další regionální trendy.
Čína je mezinárodní mocností s výraznou vahou na globální politické a hospodářské úrovni. Je zakládající a klíčovou stranou mnoha regionálních a globálních aliancí. Je mezinárodní velmocí, s níž partnerství představuje přidanou hodnotu pro každou zemi, ať už je malá nebo velká, ať už se nachází ve stavu krize a obležení, nebo ne.
Posílení politického a diplomatického postavení Sýrie na mezinárodní scéně podpoří rovněž její význam v rámci tzv. osy odporu, jejíž síla tak celkově naroste, což ponese vážné výzvy pro hnutí spojená s USA. Číňané důkladně zhodnotili význam íránsko-syrského a syrsko-ruského partnerství, geopolitické postavení Sýrie v regionu a její působení coby předvoje pro prolomení americké hegemonie. Strategické partnerství mezi oběma zeměmi je důležitou součástí budování nového multipolárního světa.
Podle Čínské tiskové agentury prezident Si Ťin-pching řekl: “Ukazuje se, že jde o velmi důležitou předehru k zrušení amerických sankcí uvalených na Sýrii, a také to znamená, že strategický deštník Číny, přinejmenším na politické úrovni, zahrnuje spojenectví se Sýrií a je důležitou podporou Damašku tváří v tvář problémům, které představují americké či turecké okupační síly přítomné na syrském území, a také pokud jde o zastavení vnějších zásahů do syrských záležitostí“.
Politická role Číny v syrské kauze je citelná a zásadní, což dokládá i několikeré použití práva veta v Radě bezpečnosti OSN. Objevují se spekulace, zda i nadále budou Číňané v Radě bezpečnosti podporovat ruské stanovisko, co se Sýrie týče. Čínsko-syrský summit naznačuje dynamický vývoj.
V ekonomické rovině se Číně otevírají dveře, aby se stala významným hráčem při obnově Sýrie, a vytvořila tak základ pro hospodářské propojení, na němž se bude v příštích desetiletích hodně stavět, a pro obnovení rovnováhy v míře ekonomické spolupráce a obchodní výměny, která v letech předcházejících vnucené válce v Sýrii kolísala.
Semínka, která Sýrie zasadila v posledních letech, si razí cestu k tomu, aby vyklíčila jako nádherné stromy, které přinesou ty nejlepší plody. To není čirá fantazie. Fakta hovoří o tom, jak syrská politická správa v průběhu let nezahálela. Usilovně pracovala na rozvoji svých hospodářských vztahů se zeměmi, které mají na mezinárodní hospodářské scéně kvalitativní váhu. Toto úsilí vyústilo v podepsání hospodářských dohod a silných partnerství s Čínou, Íránem, Ruskem a mnoha dalšími zeměmi, které brzy přinesou své ovoce.
Syrská vláda se rovněž snažila nastavit investiční prostředí tak, aby bylo atraktivní pro kapitál čekající na investiční příležitosti. Není pochyb, že obnova není jediný projekt, ale spíše tisíce jednotlivých projektů, přičemž velké země a společnosti se předhánějí, aby získaly svůj podíl na rekonstrukčním koláči. Navzdory velkému úsilí Ameriky, jakožto hlavního účastníka války proti Sýrii, o narušení procesu obnovy, se toto kolo nepochybně brzy roztočí.
[1] https://www.almayadeen.net/articles/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9–%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AC-%D8%A3%D9%88-%D9%88%D8%B9%D8%AF-%D9%85%D8%A4%D8%AC%D9%84
سورية نمر آسيوي يستعد للانطلاق
دمشق – يونس أحمد الناصر
زيارة السيد الرئيس بشار الأسد للصين، اتجهت إليها الأنظار بمضمونها الذي أثمر توقيع اتفاق استراتيجي، يفتح باباً واسعاً للتعاون بين البلدين، ويدفع العلاقات بين دمشق وبكين إلى مستوى جديد، في مواجهة حصار غربي ومحاولات خنق أي انفتاح سياسي أو اقتصادي تجاه سورية.
فخلال الزيارة التاريخية التي قام بها السيد الرئيس بشار الأسد وعقيلته للصين، تمّ الإعلان عن توقيع اتفاقيات “شراكة استراتيجية” بين البلدين، وصفها الرئيس الصيني شي جين بينغ بأنها “محطة مهمة في تاريخ العلاقات الثنائية”، ودعا إلى رفع جميع العقوبات “غير المشروعة والأحادية” المفروضة على سورية فوراً، مؤكداً أن الصين تدعم التسوية السياسية للأزمة فيها وتحسين علاقات دمشق مع باقي الدول العربية، كما تدعمها في إعادة الإعمار وتعزيز بناء القدرة على مكافحة الإرهاب.
منذ الإعلان عن مبادرة الطريق والحزام الصينية، بات بناء “الشراكات الاستراتيجية” أحد أهم أبعاد الدبلوماسية الصينية, وقد زاد عدد الدول التي تقيم معها الصين الشراكات بشكل مطرد منذ عام 2016.
وبعكس السياسة الخارجية الأميركية التي تُبنى على أساس استخدام وسائل صلبة وناعمة، وعلى اعتماد وسائل الضغط المختلفة، حتى على الحلفاء، تُبنى السياسة الخارجية الصينية على أساس المصالح المشتركة مع الدول الأخرى، فتعمد إلى استخدام مبدأ الشراكات كأدوات جيوسياسية للقوة والنفوذ العالمي والإقليمي بدلاً من التحالفات التي يستخدمها الأميركيون بشكل عام.
“الشراكات الاستراتيجية” الصينية تتضمن مستويات متعددة، إذ تبدأ بالشراكة التعاونية في الحد الأدنى، وتصل إلى مستوى الشراكة الاستراتيجية الشاملة في حدّها الأعلى من التنسيق والشراكة بين الدولتين
بالنسبة إلى سورية
تشكّل هذه الزيارة وتوقيع اتفاقية شراكة استراتيجية مع الصين استكمالاً للمسار الذي بدأته سورية بفك العزلة التي فرضها عليها الغرب، والذي بدأ بعودتها إلى جامعة الدول العربية وبدء المسار التفاوضي للمصالحة بينها وبين تركيا.
من ناحية أخرى، يشكّل الموقع الجغرافي لسورية أهمية استراتيجية – اقتصادية للدول التي تسعى للاستثمار في المنطقة، وأهمها الصين، فهي من ناحية تجاور العراق الذي يساهم بنسبة نحو 10% من النفط الذي تستورده الصين، إضافة إلى أهمية سورية لطريق الحرير الصيني بوجودها على المتوسط، لكونه حلقة الوصل الذي تمر عبره جميع مشاريع الممرات الاقتصادية التي تمر من آسيا إلى أوروبا.
بالنسبة إلى إعادة الإعمار في سورية فقد نقلت وسائل الإعلام الصينية عن الرئيس الصيني قوله إن الصين، ثاني أكبر اقتصاد في العالم، ستدعم إعادة الإعمار في سورية، فالأمر يرتبط إلى حد بعيد بقدرة الشركات الصينية على تحدي العقوبات الغربية المفروضة على سورية بموجب قانون قيصر
وبناء عليه، يبدو توقيع اتفاق الشراكة الاستراتيجية بين سورية والصين والتفاؤل الصيني والوعد الذي قطعه الرئيس شي بإعادة الإعمار مرتبطاً بواحد من هذين السيناريوهين[1]:
– الأول: تصور صيني بأن تسهيلات تلوح في الأفق نتيجة تراجع الأميركيين عن سياستهم السابقة في تغيير الأنظمة والدعوة إلى الدبلوماسية والاستقرار في المنطقة، وبالتالي ستتاح للدول العربية والصين مساعدة سورية في مقابل خطوات سياسية مقابلة، يرافقها غضّ نظر أميركي عن العقوبات، ولو من دون تحقيق تسوية شاملة.
الثاني: مشروع مستقبلي واعد، ولكنه مؤجل إلى حين نضوج التسوية الشاملة في المنطقة وتبدل موازين القوى التي ستفرض التراجع الغربي عن العقوبات المفروضة على سورية
و ضمن الظروف الدولية بالغة التعقيد جاءت هذه القمة، بالمستوى العام، تاريخية بظروفها وتوقيتها ونتائجها، وبالمستوى الخاص، تسعى لتفعيل الدور الصيني في سورية وخصوصا في مجال إعادة البناء والنهوض مجدداً بالاقتصاد.
بالإضافة إلى النتائج السياسية الهامة، تعتبر هذه الزيارة انزياحاً جوهرياً في مشهد العلاقات الخارجية السورية على المدى المباشر، ومظهراً جديداً للمكانة الدولية لدمشق، باعتبارها دولة تشكل قوة فاعلة، إلى جانب تعزيز أسس الانفتاح السياسي السوري نحو الشرق.
وفي المشهد الاستراتيجي، فهي تمثل أولاً فجوة هائلة في جدار الحصار والعزل السياسي المفروض على سورية، الأمر الذي سيفرض نفسه على المعادلات الدولية والإقليمية السائدة في هذا الإطار، وتحمل رسالة جديدة تؤكد أن المحاولات مستمرة لاستبعاد واشنطن من رسم حدود المعادلات الاستراتيجية في منطقة غرب آسيا، وهذا ما كان واضحا في مراسم الاستقبال الهام جداً، الذي استقبلت به بكين السيد الرئيس بشار الأسد ، والاهتمام الكبير بالرئيس الأسد على المستويات السياسية والإعلامية والاقتصادية، بالإضافة إلى ما تضمنته كلمة الرئيس الصيني خلال استقباله للرئيس الأسد ، والتي ركز فيها على التعاون المشترك مع سورية، ويتضح إن الصين تسير بخطوات محسوبة جداً، للتعاون والشراكة مع سورية، في ظل العقوبات الاقتصادية الأمريكية على دمشق، ما يعني أن تلك الاتفاقيات الاستراتيجية التي وقعت، بالإضافة إلى الدعم الروسي والإيراني للدولة السورية، سيشكل إرباكا للولايات المتحدة الأمريكية والاتجاهات الإقليمية الأخرى.
فالصين قوة دولية ذات ثقل هائل على المستويات السياسية والاقتصادية العالمية، وهي طرف مؤسس ومحوري في الكثير جداً من التحالفات الإقليمية والعالمية، وهي قطب دولي تمثل الشراكة معه قيمة مضافة لأي دولة، صغيرة كانت أم كبيرة، سواء كانت في وضع التأزم والحصار أم لا، ولا شك أن تعزيز مكانة سورية السياسية والدبلوماسية على الساحة الدولية، سيعزز حضور سورية كضلع مهم في محور المقاومة، وهذه المعادلة في مجملها تزيد من قوة محور المقاومة، وتحمل بالطبع تحديات خطيرة للتيارات المتحالفة مع الولايات المتحدة الأمريكية، وهذه يأتي ضمن حسابات الصين، والتي جاءت بعد دراسة صينية لأهمية الشراكة الإيرانية السورية، والسورية الروسية، وما يمثله موقع سورية الجيوسياسي في المنطقة، وما تمثله سورية من رأس حربة لكسر الهيمنة الأمريكية في المنطقة والعمل على بناء عالم متعدد الأقطاب، تمثل الشراكة الاستراتيجية التي تم الإعلان عنها بين البلدين.
وجاء تصريح الرئيس الصيني شي جين بينغ حاسماً لها عندما قال، وفق ما نقلت عنه وكالة الأنباء الصينية الرسمية : “اتفقت بكين ودمشق على إقامة شراكة إستراتيجية”، ما يبين أنها مقدمة هامة جداً لإسقاط العقوبات الأمريكية المفروضة على سورية، كما أنها تعني أن المظلة الاستراتيجية الصينية، أقله على المستوى السياسي، أصبحت تشمل التحالف مع سورية، ودعماً هاماً لدمشق في وجه التحديات التي تمثلها قوات الاحتلال الأمريكية أو التركي الموجودة على الأرض السورية، كذلك فيما يتعلق بوقف التدخل الخارجي في الشؤون السورية.
الدور الصيني سياسياً في الملف السوري ملموس وحيوي وهذا يشهد عليه استخدامها لحق النقض عدة مرات في مجلس الأمن، البعض يعتقد بأن دورها رديفاً للموقف الروسي في ما يخص سورية بمجلس الأمن وهذا يترك تساؤلات عما إذا كان سيبقى رديفاً
القمة الصينية السورية تعلن أن لا يمكن أن يبقى رديفاَ خاصة وأن التعقيدات في الملف السوري كثيرة وهو ما يشير بأن التطور ليس إعلامياً دعائياً، وإلا لبقيت الأمور على حالها.
وعلى الصعيد الاقتصادي، فتح الباب واسعاً أمام الصين لكي تكون طرفاً أساسياً في إعادة الإعمار في سورية، تأسيساً لمشهد من التشبيك الاقتصادي الذي سيبنى عليه الكثير لعدة عقود قادمة، وسيعيد التوازن لمعدلات التعاون الاقتصادي، والتبادل التجاري، الذي شهد تذبذب في السنوات التي سبقت الحرب المفروضة على سورية
وسط هذا الجو الضبابي يستطيع القارىء الحصيف قراءة المشهد القادم و الذي ستكون عليه سورية في قادمات الأيام و البذور التي زرعتها سورية خلال السنوات السابقة تشق طريقها للانبثاق أشجارا باسقة تعطي أفضل الثمار و ما نقوله ليس محض خيال فالوقائع تقول بأن الإدارة السياسية السورية قد عملت خلال السنوات الماضية بكل جد لتطوير علاقاتها الاقتصادية مع دول لها وزنها النوعي في الساحة الاقتصادية الدولية و قد أثمرت هذه الجهود بتوقيع اتفاقيات اقتصادية و شراكات قوية مع الصين و إيران و روسيا و غيرها الكثير من الدول العربية و الأجنبية ستأتي أكلها عما قريب
كما عملت الحكومة السورية خلال السنوات القادم على تهيئة البيئة الاستثمارية كي تكون جاذبة للرساميل التي تنتظر الفرص الاستثمارية
التي وفرتها الحرب الظالمة التي فرضت على سورية
و الكل يعلم يقينا بأن إعادة الإعمار ليست مشروعاً واحداً بل آلاف المشاريع تتهافت كبريات الدول و الشركات كي تنال حصتها من كعكة إعادة الإعمار
و رغم الجهود الكبيرة التي تبذلها أمريكا كشريك أساسي في الحرب على سورية لتعطيل حركة عجلة إعادة الإعمار إلا أن هذه العجلة ستنطلق قريباً بدون شك .
[1] https://www.almayadeen.net/articles/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9–%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AC-%D8%A3%D9%88-%D9%88%D8%B9%D8%AF-%D9%85%D8%A4%D8%AC%D9%84
